मोबाइल आणि बालपण - मोबाईलचे व्यसन मुलांवर होणारे दुष्परिणाम

मित्रांनो या आधुनिक डिजिटल, विकास आणि तंत्रज्ञानाच्या बदलत्या युगात मोबाईल हा आपल्या जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग बनला आहे असा एकही व्यक्ती नसेल जो मोबाईल वापरत नसेल. एका क्षणासाठी कोणालाही मोबाईल हा स्वतः पासून दूर करायचा नाही अशी गरज बनला आहे. याच आपल्या मोबाईल वापराच्या परिणामामुळे लहान मुलांना देखील मोबाईल ची सवय आणि व्यसन लागले आहे.

मोबाइल आणि बालपण - मोबाईलचे व्यसन मुलांवर होणारे दुष्परिणाम

जेव्हा लहान मुले रडतात तेव्हा त्यांना चूप करण्यासाठी पालक त्यांच्या हातात मोबाईल देतात. काही तर लहान मुलांच्या हातात मोबाईल असल्याशिवाय मुलं जेवायला बसत नाहीत. खरं तरं लहान मुलांना येथून मोबाईलची सवय लागते. पण हि सवय पुढे चालून इतकी वाढते की, मुलांवर याचे शारीरिक आणि मानसिक समस्यांचे हानिकारक मोबाईलचे परिणाम होऊ लागतात. तर या पोस्टमध्ये लहान मुले आणि मोबाईल या विषयावर म्हणजे मुलांवर होणारे मोबाईल चे दुष्परिणाम, मोबाईलचे व्यसन आणि अतिवापर कसा कमी करता येईल याबद्दल जाणून घेऊया...

लहान मुले आणि मोबाईल

लहान मुले मोबाईलकडे का आकर्षित होतात?

लहान मुले मोबाईलकडे आकर्षित होण्याचे कारण

लहान मुलांना कार्टून्स का आवडतात? कारण तज्ञांच्या मते 6-महिन्यांचे बाळ वेगवेगळे चित्र आणि रंग पाहून आकर्षित होतात. यामुळेच मोबाईलकडे मुलांचा कल वाढतो.  मोबाईलमधून निघणारा प्रकाश आणि त्यावर दिसणारी चित्रे मुलांना त्यांच्याकडे आकर्षित करतात. त्याच वेळी, मोबाइलच्या आवाजामुळे मुलांमध्ये याबद्दल जाणून घेण्यास आणि स्पर्श करण्यास उत्सुकता निर्माण होते.

लहान मुलांना मोबाईलची सवय आणि व्यसन लागण्याचे कारण

▪️ प्रेम आणि आपुलकीमुळे मुलांना मोबाईल देणे.

▪️‍ रडणार्या मुलांना मोबाईल फोन देऊन त्यांचे मनोरंजन करणे.

▪️ त्यांना खाण्यासाठी मोबाइल देण्याचा लोभ.

▪️ मुलांना स्वतःपासून दूर ठेवण्यासाठी आणि मुलांना विशेष काम करण्यासाठी मोबाईल देऊन मुलांचे मनोरंजन करणे.

मुलांवर होणारे मोबाईल चे दुष्परिणाम

मुलांमध्ये मोबाइल फोन वापरण्याचे बरेच दुष्परिणाम आहेत, त्यातील काही आम्ही आपल्याला सांगणार आहोत.

▪️ मोबाइल फोनमधून निघणारी रेडिएशन बर्‍याच मुलांसाठी खूप हानिकारक मानली जाते. कारण यामुळे चिंताग्रस्त गंभीर प्रकारची समस्या उद्भवली आहेत.

▪️ मुलांना लवकर चष्मा लागणे, डोळ्यांची जळजळ होणे आणि कोरडेपणा यांसारख्या समस्या होत आहेत.

▪️ शारीरिक व्यसन: आपण भौतिक ऑब्जेक्टला फिजिकलॉजिकल अ‍ॅडक्शनची समस्या म्हणू शकतो. साध्या शब्दांत सांगायचे तर याला व्यसन म्हणणे चुकीचे ठरणार नाही. खरं तर, लहानपणापासूनच ज्या मुलांच्या हातात मोबाइल फोन आहेत त्यांना याची सवय लागते. यामुळे ते नेहमीच मोबाइलमध्ये व्यस्त असतात आणि त्यांना खाण्यापिण्याचा आणि झोपण्याचा होश नसतो.

▪️ मोबाइल फोनचा एक दुष्परिणाम म्हणजे मुलांचा मानसिक विकास प्रतिबंधित होऊ शकतो.  मोबाईलच्या व्यसनामुळे मुलांचे कोणत्याही कामात लक्ष राहत नाही. त्याच वेळी, मुलं लोकांशी सामाजिक आणि व्यावहारिकदृष्ट्या संपर्क साधू शकत नाही. सांगायचे एवढेच की, मुलांच्या वयानुसार त्यांचा जो विकास व्हायला पाहिजे होता त्यात कुठेतरी कमतरता येते.

वाचा ➡️मोबाईल नसता तर निबंध
➡️इंटरनेट म्हणजे काय? इंटरनेट चे फायदे व तोटे
➡️सोशल मीडिया म्हणजे काय? फायदे व तोटे

▪️ मुले मोबाईलवर गेम खेळतात. नविन गोष्टी पाहतात शिकतात. आजकाल तर कार्टून आणि इतर कार्यक्रम मोबाइलवरही उपलब्ध आहेत. यामध्ये अधिक रूचि असल्यामुळे मुलं रात्री उशिरापर्यंत जागे राहतात. याच कारणामुळे मुलांना झोप न येणे यांसारख्या समस्या निर्माण होतात.

▪️ मुलांनी वारंवार मोबाइल फोन वापरल्याने त्याच्या वागण्यातही बदल होऊ शकतो. तज्ञांच्या मते असे मानले जाते की, मोबाईलचे व्यसन मुलांना इतर कोणत्याही कामात लक्ष घालू देत नाही. अशा परिस्थितीत जर आपण त्याच्याकडून मोबाइल ताबडतोब घेतला तर कदाचित असे होईल की, त्यांना आपल्याप्रती नकारात्मक भावना निर्माण होऊ शकतात. बऱ्याचदा ते चिडचिड करतील किंवा रागावतील. काही मुलं तर रडतील आणि जेवण पण करत नाहित.

▪️ मुलांच्या मोबाईल वापरासंदर्भात असेही पुरावे आहेत की, मुलांमध्ये मोबाईलचा अधिक वापर केल्यास राग आणि डिप्रेशन यांसारखी समस्या देखील उद्भवू शकते.

▪️‍ बर्याच प्रकरणांमध्ये असे आढळून आले आहे की, मोबाईल च्या अति वापरामुळे मुलांना डोकेदुखी सारखी समस्या निर्माण होते. 

▪️ आजकाल अनेक मुलांमध्ये वजन कमी होणे, लठ्ठपणा, कुपोषण यांसारख्या  समस्या वाढत आहेत.  याशिवाय, जेवण करताना फोन पाहणे आणि गेम खेळण्याच्या व्यसनामुळे अटेंशन डेफिसिट डिसऑर्डर, हायपरॅक्टिव्हिटी आणि स्लीप डिसऑर्डरसारखे आजार मुलांच्या जवळ येत आहेत.

मुलांना मोबाईलच्या व्यसनापासून कसे मुक्त करावे?

या विशेष गोष्टींना वापरून मुलांमधून मोबाईलचे व्यसन दूर केले जाऊ शकते.

मुलांना मोबाईलच्या व्यसनापासून मुक्त होण्याचे मार्ग

▪️ जागतिक आरोग्य संघटना म्हणजे WHO यांचे म्हणणे आहे की आजच्या काळात मुलांना मोबाईल फोनपासून पूर्णपणे दूर ठेवता येत नाही. परंतु जर मुलांना फोनपासुन दूर करायचे असेल तर पालकांनी मुलांना इतर खेळांमध्ये व्यस्त ठेवले पाहिजे.

▪️ पालकांनी या गोष्टीकडे लक्ष दिले पाहिजे. जर आईने मोबाईलसाठी किंवा इतर कशासाठी नकार दिला असेल तर वडिलांनीही नकार द्यावा. अन्यथा मुलांना माहिती होईल की आपण कोणाकडे काय मागावे.

▪️ मुलांचे इमोशनल नाटक सहन करू नका. आपल्या उत्तरात किंवा मतांमध्ये सुसंगत रहा. एका दिवशी ‘नाही’ आणि दुसर्‍या दिवशी ‘होय’ असे म्हणू नका. जर मुले रडायला लागल्यास, लक्ष देऊ नका. नंतर थोड्या वेळाने प्रेमाने समजावून सांगा.

▪️ शक्यतो मुलांबरोबर जास्तीत जास्त वेळ घालवा.  कारण असे आहे की यावेळी मुलांना पालकांचे सर्वात जास्त प्रेम आणि आपुलकीची आवश्यकता असते. आपल्या सोबत राहिल्याने मुलं मोबाईल पासून आपोआप दूर होतील.

▪️ मुलांचे मनोरंजन करण्यासाठी मोबाईलऐवजी खेळणी वापरा. शक्य असल्यास, त्यांना काही पाळीव प्राणी आणा. कारण असं केल्याने ते मोबाईल पासून तर दूर होतीलच पण त्यांच्यामध्ये भावनिक सुधार देखील होईल.

▪️ मुलांसमोर मोबाईलचा जास्तीत जास्त वापर करू नका. असे केल्याने त्यांचा मोबाईलकडे जाणारा कल आणि इच्छा कमी होईल.

▪️ इंटरनेटवर काही चांगले आणि माहिती देणारे असल्यास  ते पाहण्यासाठी एक वेळ सेट करा आणि बसून पहा. आपण स्मार्ट टीव्ही वापरू शकता, यामुळे डोळे आणि स्क्रीन यांच्यामधे अंतर राहील.

जगातील प्रत्येक तंत्रज्ञान किंवा डिव्हाइसप्रमाणे मोबाइलचे देखील फायदे आणि नुकसान आहेत.  आजच्या काळात, स्मार्टफोन खरोखर एक शक्तिशाली डिव्हाइस आहे आणि यामुळे मुलांना बरेच काही शिकायला मिळते. परंतु मुलांवर होणाऱ्या दुष्परिणामांकडे देखील दुर्लक्ष केले जाऊ शकत नाही. परंतु या गोष्टींच्या वापरावर संयम ठेवल्याने नक्कीच मुलांचे कल्याण आणि संपूर्ण जीवन चांगले होईल.

मला आशा आहे की, आपल्याला लहान मुले आणि मोबाईल या विषयावर म्हणजे मुलांवर होणारे मोबाईल चे दुष्परिणाम, मोबाईलचे व्यसन आणि अतिवापर कसा कमी करता येईल याबद्दल संपूर्ण माहिती मिळाली असेल तसेच आपल्याला या पोस्टमधे काही शंका असल्यास किंवा त्यामध्ये काही सुधारणा झाली पाहिजे अशी आपली इच्छा असल्यास, यासाठी आपण कमेन्ट मध्ये लिहू शकता. आपल्याला ही पोस्ट आवडली असेल किंवा आपल्याला त्यापासून काही शिकायला मिळालं असेल तर कृपया आपला आनंद आणि उत्सुकता दर्शविण्यासाठी आपल्या मित्रांना हि पोस्ट शेअर करायला विसरू नका. ☺️

आपला अमूल्य वेळ दिल्याबद्दल धन्यवाद.🙏🏻